Η ενσυναίσθηση είναι μια λέξη που τείνει να γίνει ‘καραμέλα’. Φαίνεται πως όλοι γνωρίζουν κάτι σχετικά με την ενσυναίσθηση και τον τρόπο που θα έπρεπε να ενσωματωθεί στις καθημερινές μας σχέσεις, ενώ είναι ιδιαιτέρως θετικό το γεγονός ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι θέλουν να μεταδώσουν τη γνώση για τη σημασία της ενσυναίσθησης. Φαντάσου το δυνητικό αντίκτυπο εάν το μήνυμα μοιραζόταν από μια πιο στέρεα βάση κατανόησης. Η γνώση είναι πάντα χρήσιμη και μαθαίνοντας για τους τρεις τύπους ενσυναίσθησης θα ενισχυθεί η ικανότητα σου να χρησιμοποιείς αυτή την ιδιαιτέρως περιζήτητη δεξιότητα.
Τί είναι η ενσυναίσθηση;
Όταν σκέφτεσαι την ενσυναίσθηση, ποια εικόνα έρχεται στο μυαλό σου; Κατά πάσα πιθανότητα ανασύρεις μνήμες όπου βίωνες μια σύνδεση με κάποιο άλλο άτομο, ένα άτομο που είχε μια ακαθόριστη αίσθηση διανθισμένη με αυθεντικότητα απ’ άκρη σ’ άκρη. Η ζεστή αίσθηση που νιώθουμε στο μέρος της καρδιάς όταν συνδεόμαστε με άλλους είναι το αποτέλεσμα της αληθινής ενσυναίσθησης.
Η ενσυναίσθηση ορίζεται ευρέως ως η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα των άλλων και να συλλαμβάνουμε τι μπορεί να σκέφτονται σε σχέση με τα συναισθήματα τους. Ο ορισμός ακούγεται απλός όμως κρατάει το κλειδί για ένα κόσμο βαθύτερων επιπέδων επικοινωνίας και συνεργασίας.
Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχημένη ανάπτυξη της συμπόνιας και του αλτρουισμού. Πολύ απλά φέρνει έναν αέρα αυθεντικότητας στις καθημερινές μας αλληλεπιδράσεις η οποία δεν μπορεί να είναι προσποιητή. Η ενσυναίσθηση συνδυάζει εγκεφαλικές και σωματικές λειτουργίες και είναι μια ενστικτώδης “ικανότητα” ή “δύναμη” η οποία έχει αναπτυχθεί στο ανθρώπινο είδος μέσα απ’ τη διαδικασία της εξέλιξης.
Ίσως να έχεις ακούσει για τους νευρώνες καθρέφτες, οι οποίοι μας βοηθούν να καταγράφουμε και να ερμηνεύουμε τις προθέσεις και τις ενέργειες, τόσο τις δικές μας όσο και των άλλων. Η σύγχρονη ενσυναίσθηση συνδέεται με τους νευρώνες καθρέφτες και εργάζεται για να αναγνωρίσουμε με ακρίβεια τα συναισθήματα των άλλων και ταυτόχρονα να θυμηθούμε τις προσωπικές μας εμπειρίες που σχετίζονται με το αναγνωρισθέν συναίσθημα. Αυτό θέτει τα θεμέλια για έναν πιο ευαίσθητο τρόπο σκέψης ο οποίος μπορεί να οδηγήσει στην αποδοχή.
Οι Τρεις Τύποι Ενσυναίσθησης
Ο Daniel Goleman, ευρέως γνωστός για τη δουλειά του στη Συναισθηματική Νοημοσύνη, παρουσίασε την ενσυναίσθηση σαν μια δομή με τρεις διακριτούς τύπους. Κάθε τύπος ενσυναίσθησης έχει ένα σκοπό και παρουσιάζεται στον κατάλληλο τόπο και χρόνο. Οι τρεις τύποι της ενσυναίσθησης είναι:
1. Γνωσιακή Ενσυναίσθηση
2. Συναισθηματική Ενσυναίσθηση
3. Συμπονετική Ενσυναίσθηση
Γνωσιακή Ενσυναίσθηση σημαίνει να μπορείς να ταυτιστείς διανοητικά με την προσωπική συναισθηματική εμπειρία κάποιου άλλου. Μπορείς να αναγνωρίσεις την οπτική του και χρησιμοποιώντας τη θέση σου ως παρατηρητής να τον βοηθήσεις να δει την εμπειρία του πιο αντικειμενικά. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα γνωσιακής ενσυναίσθησης είναι η ψυχοθεραπεία. Οι θεραπευτές και οι σύμβουλοι χρησιμοποιούν συγκεκριμένες ικανότητες ακρόασης και ερωτήσεις για να συναισθανθούν τους πελάτες τους. Μέσω της γνωσιακής ενσυναίσθησης, οι θεραπευτές βρίσκουν τρόπους για να καθρεφτίσουν ζητήματα και εμπειρίες στους πελάτες τους και να ενθαρρύνουν την ενδοσκόπηση και τη δράση. Όταν χρησιμοποιείς τη γνωσιακή ενσυναίσθηση, εστιάζεις τη σκέψη σου στα συναισθήματα των άλλων χωρίς να τα βιώνεις σπλαχνικά. Αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο όταν απαιτείται μια άμεση και λογική κίνηση καθώς η γνωσιακή ενσυναίσθηση βοηθάει να διατηρήσουμε τη διαύγεια του νου και παράλληλα να εστιάσουμε σε ασφαλείς αντιδράσεις μέσω της κατανόησης.
Συναισθηματική ενσυναίσθηση είναι ο τύπος της ενσυναίσθησης στον οποίο αναφερόμαστε πιο συχνά. Αυτός ο τύπος ενσυναίσθησης έχει ως άξονα τη σπλαχνική εντύπωση των συναισθημάτων. Στο μέσο της συναισθηματικής ενσυναίσθησης, θα παρατηρήσεις ότι αισθάνεσαι τα συναισθήματα των άλλων τη στιγμή που αλληλεπιδράς μαζί τους. Η συναισθηματική ενσυναίσθηση είναι ανεκτίμητης αξίας όσον αφορά την απόκτηση γνώσης της οπτικής και των κινήτρων ενός άλλου ατόμου. Όταν συντονίζεσαι με τα συναισθήματα κάποιου, είναι σαν να κλείνεις το χάσμα μεταξύ σας, το οποίο μπορεί να βοηθήσει να κάνει το άλλο άτομο να αισθανθεί ότι ‘το βλέπουν’ και γίνεται πραγματικά κατανοητό. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η συναισθηματική ενσυναίσθηση μπορεί να είναι πολύ έντονη, ακόμα και ισοπεδωτική. Μπορεί ακόμα να οδηγήσει σε εξάντληση ή σε συναισθήματα δυσαρέσκειας όταν δε διέπεται από ισορροπία υπό την έννοια της φροντίδας προς τον εαυτό μας. Όταν κάνεις χρήση της συναισθηματικής ενσυναίσθησης συχνά, είναι αναγκαίο να θέτεις ξεκάθαρα, υγιή όρια και να αφήνεις χρόνο για να επαναφορτίσεις τις μπαταρίες σου.
Συμπονετική ενσυναίσθηση είναι ο τύπος της ενσυναίσθησης που έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα καλύτερο κόσμο. Αυτό είναι το αποτέλεσμα που παίρνεις όταν συνδυάζεις τις ικανότητές σου για ενσυναίσθηση με το εσωτερικό σου κίνητρο να βοηθήσεις τους άλλους. Μόλις ένα βήμα πριν τον αλτρουισμό, η συμπονετική ενσυναίσθηση σου επιτρέπει να προσφέρεις συμβουλές και να υποστηρίξεις τους άλλους από μια θέση που έχει ως βάση την αυθεντικότητα. Όταν ταυτίζεσαι από ένα σημείο συμπονετικής ενσυναίσθησης, θα αισθανθείς να οδηγείσαι από μια δύναμη έξω από το εγώ σου και θα παρατηρήσεις ότι ο πυρήνας των προθέσεων σου είναι το βέλτιστο συμφέρον των άλλων. Αυτός είναι ο τύπος της ενσυναίσθησης που έρχεται στο φως όταν βρίσκεις τον εαυτό σου να συμπαραστέκεται σε κάποιον που κλαίει, όταν βοηθάς κάποιον να κουβαλήσει κούτες κατά τη διάρκεια μιας μετακόμισης ή αφήνεις ένα φίλο σου που μόλις χώρισε να κοιμηθεί στον καναπέ σου. Η συμπονετική ενσυναίσθηση σε κινητοποιεί να παίξεις έναν υποστηρικτικό ρόλο προς τους άλλους.
Ενσωματώνοντας κάθε τύπο ενσυναίσθησης στη ζωή σου
Κάθε τύπος ενσυναίσθησης αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο στην τελική εικόνα. Όλοι είναι προγραμματισμένοι διαφορετικά και κουβαλούν μοναδικές εμπειρίες που διαμορφώνουν τον τρόπο που εκφράζουν την ενσυναίσθηση τους. Ίσως να εντοπίζεις πως έχεις μία φυσική προτίμηση να συνδέεσαι μέσω μίας ή περισσότερων τύπων ενσυναίσθησης. Παρατήρησε το και χρησιμοποίησε το προς όφελος σου!
Απλώς επειδή αισθάνεσαι περισσότερο συνδεδεμένος με έναν συγκεκριμένο τύπο ενσυναίσθησης, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα έπρεπε να αφιερώσεις χρόνο αναπτύσσοντας τις υπόλοιπες! Παρόλο που η ενσυναίσθηση συχνά θεωρείται ένα έμφυτο χαρακτηριστικό, μπορεί να ενδυναμωθεί με την πάροδο του χρόνου. Αφιέρωσε χρόνο παρατηρώντας τις ικανότητες της ενσυναίσθησης σου και δες που υπάρχει χώρος για βελτίωση. Το πρώτο βήμα για να ενσωματώσεις και τους τρεις τύπους ενσυναίσθησης στη ζωή σου είναι να αναγνωρίσεις πότε και που τις χρησιμοποιείς.
Ενισχύοντας τις ικανότητές σου για κάθε τύπο ενσυναίσθησης θα έχεις τη δυνατότητα να τις επιστρατεύσεις προς κατάλληλη χρήση σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Η συνολική ενσυναίσθηση σου θα είναι πιο ολοκληρωμένη και θα έχεις μία εσωτερική κατανόηση για το τι συμβαίνει κάτω από την επιφάνεια. Αυτό θα σε βοηθήσει να χρησιμοποιήσεις την ενσυναίσθηση για να εκπληρώσεις όλες τις δυνατότητες σου σε πολλές πτυχές της ζωής σου.
Συμπέρασμα
Η ενσυναίσθηση είναι μία απαραίτητη ικανότητα. Το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι όποια και αν είναι η τωρινή σου σχέση με την ενσυναίσθηση, μπορείς να την αναπτύξεις αν το επιλέξεις. Κατηγοριοποίησε τη γνώση για τους τρεις τύπους της ενσυναίσθησης και επιστράτευσε τις όταν η στιγμή το απαιτεί. Η διαίσθηση σου θα σου πει ποιος τύπος ενσυναίσθησης τροφοδοτεί κάθε αλληλεπίδραση και πριν να το καταλάβεις θα είσαι σε θέση να τις βάλεις σε λειτουργία όπως απαιτείται.
Πηγές
https://greatergood.berkeley.edu/topic/empathy/definition