Πότε πρέπει να εμπιστευόμαστε το σώμα μας και τις προσωπικές μας στιγμές;
Η εκδικητική πορνογραφία (revenge porn) είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που αφορά τον διαμοιρασμό τολμηρού ή σεξουαλικού περιεχομένου με την μορφή εικόνων ή βίντεο, χωρίς να υπάρχει συναίνεση για την δημοσιοποίηση. Η εκδικητική πορνογραφία δύναται να επηρεάσει όλα τα άτομα ανεξαρτήτου ηλικίας και φύλου. Παρ’ όλα αυτά, το φαινόμενο συναντάται συχνότερα σε νέες γυναίκες. Η τεχνολογική εξέλιξη έχει συμβάλει στην αύξηση της εκδικητικής πορνογραφίας, καθώς είναι πιο εύκολο από ποτέ να καταγραφεί και να διαμοιραστεί υλικό σεξουαλικού περιεχομένου. Παράλληλα, το πλήθος των εφαρμογών και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ενισχύει την αποστολή φωτογραφιών ή βίντεο ανάμεσα σε ένα ζευγάρι, με αποτέλεσμα πολλές φορές το υλικό αυτό να χρησιμοποιείται για εκδίκηση ή εκβιασμό.
Έρευνες δείχνουν ότι όταν ένα ζευγάρι χωρίσει, ένα ποσοστό θα χρησιμοποιήσει φωτογραφίες ή βίντεο του άλλου ατόμου ως ένα μέσο εκβιασμού, εκδίκησης ή ως τρόπο εξασφάλισης ότι το άτομο δεν θα βρεθεί ξανά σε σχέση. Συνήθως, ο εκβιαστής νιώθει πως έχει εξουσία πάνω στο θύμα, το οποίο πολλές φορές είναι ανήμπορο να αντιδράσει, φοβούμενο τις δυνητικές επιπτώσεις. Οι συνέπειες της εκδικητικής πορνογραφίας μπορούν να είναι καταστροφικές για το θύμα, καθώς δεν έχει πλέον τον έλεγχο στο ποιος βλέπει το υλικό και τι κάνει με αυτό. Η απώλεια του ελέγχου και η αίσθηση της ντροπής και της ταπείνωσης που συνοδεύουν μια τέτοια πράξη, μπορούν να οδηγήσουν το θύμα σε κατάθλιψη, κοινωνική απομόνωση, απόγνωση, χρήση ουσιών ή φαρμάκων, ακόμα και σε μετατραυματικό στρες και αυτοκτονία. Η παραβίαση της ιδιωτικότητας μπορεί να αφήσει ένα μεγάλο ψυχολογικό τραύμα που ενδέχεται να επηρεάζει το άτομο σε βάθος χρόνου.
Είναι πλέον στατιστικά αποδεδειγμένο ότι τα θύματα εκδικητικής πορνογραφίας αντιμετωπίζουν τα ίδια συμπτώματα με άτομα που έχουν βιαστεί. Επομένως, η εκδικητική πορνογραφία συγκαταλέγεται στις μορφές σεξουαλικής βίας.
Τα θύματα, που σωστά ονομάζονται επιζήσαντες σε κάποια επιστημονικά άρθρα, ενδέχεται να χάσουν τη δουλειά τους, να δυσκολευτούν να βρουν εργασία, να μην εμπιστευτούν πότε ξανά κάποιον και να αποκτήσουν σοβαρές ψυχικές διαταραχές.
Η συνεχής έκθεση μας σε υλικό πορνογραφίας έχει δημιουργήσει μια τάση απευαισθητοποίησης ως προς τις επιπλοκές του διαμοιρασμού υλικού χωρίς συναίνεση. Σε μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Αγγλία το 2017, το 87% των συμμετεχόντων δήλωσε ενθουσιασμό για υλικό εκδικητικής πορνογραφίας, με το 99% αυτών να θεωρούν ότι η εκδικητική πορνογραφία είναι δικαιολογημένη όταν ακολουθεί έναν χωρισμό. Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι οι άντρες πιο συχνά πιστεύουν ότι οι γυναίκες απολαμβάνουν να γνωρίζουν ότι οι σεξουαλικές τους φωτογραφίες ή βίντεο διαμοιράζονται με αγνώστους. Λόγω αυτού, οι άντρες είναι πιο πιθανό να ανεβάσουν υλικό χωρίς συναίνεση του ατόμου που απεικονίζεται σε διάφορα forums ή σελίδες με πορνογραφικό υλικό. Επίσης, οι άντρες είναι πιο πιθανό να προβούν σε αυτές τις πράξεις για να νιώσουν ότι έχουν δύναμη, εξουσία και έλεγχο, αλλά και για να λάβουν την αποδοχή από άλλους άντρες, οι οποίοι γελούν ή ερεθίζονται παρακολουθώντας το υλικό.
Τα άτομα που μοιράζονται συχνότερα και ευκολότερα τολμηρές τους φωτογραφίες ή βίντεο σύμφωνα με έρευνες χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη παρορμητικότητα και αναζητούν πιο συχνά την ερωτική διέγερση μέσω συμπεριφορών υψηλού ρίσκου. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί σε καμία περίπτωση την στιγματοποίηση του θύματος. Πολύ συχνά, το θύμα καταλήγει να βρίσκεται υπόλογο για την εκδικητική πορνογραφία, καθώς είναι το άτομο που καταδυναστεύεται και κρίνεται ως υπαίτιο για αυτό που του συνέβη. Αυτό δυσχεραίνει την θέση του θύματος και ενισχύει την κοινωνική πεποίθηση ότι το θύμα ευθύνεται ή προκάλεσε με κάποια συμπεριφορά. Αυτό το υλικό όμως προοριζόταν προς ένα και μόνο ένα συγκεκριμένο άτομο, το οποίο δεν έχει κανένα δικαίωμα να καταχραστεί την εμπιστοσύνη και το δικαίωμα της ιδωτικότητας και να προσπαθήσει εσκεμμένα να δημιουργήσει το αίσθημα της ταπείνωσης.
Η έλλειψη ενός ισχυρού και προστατευτικού νομοθετικού πλαισίου παρακωλύει τις προσπάθειες που καταβάλουν οι επιζήσαντες αυτού του τύπου σεξουαλικής κακοποίησης να επανέλθουν στην κανονικότητα τους, διευκολύνοντας παράλληλα την ασυδοσία των θυτών. Ο ανοιχτός διάλογος, η ευαισθητοποίηση, και η σεξουαλική εκπαίδευση είναι ένα απαραίτητο πρώτο βήμα για την αδήριτη ανάγκη αλλαγής της κοινωνικής νοοτροπίας η οποία είναι πιο έντονη από ποτέ. Η πιο σημαντική πρόληψη όμως είναι η σωστή επιλογή ανθρώπων στη ζωή μας. Φυσικά, ποτέ δεν γνωρίζουμε το πότε θα αλλάξουν οι συνθήκες, οπότε είμαστε πάντα προετοιμασμένοι για το χειρότερο σενάριο. Το να πιστεύουμε πως είμαστε 100% σίγουροι για κάποιον άλλον εκτός του εαυτού μας είναι μορφή αυτό -εξαπάτησης.
Είναι εξαιρετικής σημασίας να τονιστεί το θέμα της συνυπαιτιότητας. Άτομα που συμμετέχουν στον διαμοιρασμό του υλικού, που ενθαρρύνουν τέτοιες συμπεριφορές και άτομα που σχολιάζουν κακόβουλα το θύμα ακόμα και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πολύ μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Ας αναλογιστεί κάποιος που σχολιάζει πικρόχολα ένα κορίτσι, που βιώνει ήδη μία ανυπόφορη συναισθηματική κατάσταση, ότι ένα ακόμα σχόλιο ίσως είναι το κερασάκι για να αισθανθεί απόγνωση, ενοχές και απελπισία ώστε να αφαιρέσει την ίδια της τη ζωή. Όλες οι πράξεις έχουν αντίκτυπο.
Για άλλη μία φορά, δυστυχώς ντρέπονται οι λάθος άνθρωποι για τις πράξεις τους.
